Regelmatig organiseert de Nederlandse overheid of het bedrijfsleven reizen naar het buitenland om inspiratie op te doen voor onze eigen digitale overheid en GovTech sector. De reis naar het ‘oh zo op ons lijkend’ Denemarken is standaard. Ook de trip naar Estland heeft onderhand half Den Haag gemaakt. In Estland is het voor sommige ambtenaren een dagtaak om geïnteresseerde bezoekers alle (powerpoint) informatie over X-Road voor te schotelen in een zogenaamde ‘eGovernment Showroom’. De vraag die door de wat minder reisgrage critici vaak gesteld wordt is: wat hebben wij nou aan al die GovTech tripjes?

In Nederland hebben we het op GovTech gebied niet al te slecht voor elkaar. Als we een beetje ons best zouden doen, zouden we zo een promokanaal en een showroom voor bijvoorbeeld DigiD of onze fantastische basisregistraties neer kunnen zetten. We zouden de halve wereld kunnen vertellen over het inspirerende verhaal van de totstandkoming van DigiD en hoe makkelijk het is om met je DigiD op zoveel verschillende plaatsen in te kunnen loggen. Over burgers die hun unieke BSN gebruiken via het prachtige Nederlandse stelsel van basisregistraties dat ongeëvenaard is in de wereld. In Nederland is klagen over onze collectieve prestaties echter iets wat we liever doen dan de pareltjes te tonen aan de wereld.

Misschien hebben we wel gelijk met onze klachten over de digitale overheid. Nederland daalt op de internationale eGovernment-ranglijsten. In de OECD eGovernment Index is Nederland uit de top 10 gevallen. Ook in de EU eGovernment Benchmark zijn we gezakt naar de 8e plaats.

Klagende Nederlanders

Wellicht is ons klagen juist een reden om te accepteren dat via reizen leren van andere landen die met dezelfde vraagstukken worstelen juist heel nuttig kan zijn. Nederland is verre van uniek in de uitdagingen waar we zo fijn over klagen. Talloze landen worstelen met de realisatie van een uniform stelsel voor eID’s, ID-wallets, unieke registraties, verantwoorde AI toepassingen, soevereine cloud, data-uitwisseling en data kwaliteit in de publieke sector en daarbuiten. 

Er valt vaak weinig te leren van een eindtoestand of een flashy presentatie van hippe apps. Het gaat om de lange en vaak moeilijke weg daarnaartoe.

Toch heerst er soms een soort tripjes-scepsis in de publieke sector en de GovTech bedrijven waarmee de overheid samenwerkt om technologie te realiseren. Vaak worden andere landen weggezet als ‘te verschillend qua bestuurlijke context’ of opererend in een volledig andere politieke dynamiek. Soms worden dit soort bezoekjes zelfs weggezet als ‘feestreisjes’ voor bestuurders of jonge ambtenaren die even aan hun eigen taak willen ontsnappen. Naast het klagen over onze eigen overheid vinden wij ironisch genoeg onze overheid vaak wel vrij uniek. 

De vraag rest, waarom blijven we met elkaar dezelfde reizen maken? Onze aanname is dat het kunnen zien en interacteren met technologie in het buitenland té interessant en té inspirerend is. Het doet je geloven dat het kan, dat het mogelijk is om de boel slim te organiseren. In alle eerlijkheid valt er echter vaak weinig te leren van een eindtoestand of een flashy presentatie van hippe apps. Het gaat om de lange en vaak moeilijke weg daarnaartoe. De keuzes die gemaakt zijn en de motivatie daarvoor. Dat is waar de daadwerkelijke lessen te vinden zijn.