Er zijn legio voorbeelden van mensen die teveel huur- of en zorgtoeslag hebben ontvangen en ineens met een grote rekening werden geconfronteerd.  Het bekendste voorbeeld is de Toeslagen affaire. Nieuwsuur berekende in 2019 dat in de afgelopen 12 jaar 24 miljard euro aan toeslagen ten onrechte is uitbetaald. Het gaat om onterecht uitgekeerde kinderopvang-, huur- en zorgtoeslag en kindgebondenbudget.  

Dit komt omdat inwoners en ondernemers vaak niet weten wanneer ze geen recht meer hebben op een regeling, subsidie of toeslag. Zou het niet handig zijn als ze een seintje zouden krijgen als hun persoonlijke situatie wijzigt en daarmee het recht op een regeling, subidie of toeslag? De Gatekeeper for Open Banking, één van de winnaars in de 2022 Digicampus Hackathon, geeft zo’n seintje op basis van bankgegevens.  

Hoe werkt de Gatekeeper for Open Banking? 

Dankzij de Europese Payment Service Directive 2 (PSD2) heeft iedereen het recht om bankgegevens te ontsluiten voor derde partijen. De Gatekeeper is een digitaal ‘hulpje’. Dit hulpje is een stand-alone tool die ervoor zorgt dat iedereen die dat wil, bij een verandering van inkomen een quick scan kan doen met actuele data over het inkomen om zo grip te houden op de toeslagen die je ontvangt of waar je recht op hebt. Gebruikmakend van het Gatekeeper filter kan data gerelateerd aan inkomen worden geanalyseerd zonder enige data ook daadwerkelijk uit te wisselen.  

Daarbij verkent de Gatekeeper het gebruik van zogeheten ‘Zero-Knowledge-Proof’, een techniek die zorgt dat nooit de daadwerkelijke data gedeeld wordt, maar alleen het antwoord op een specifieke vraag. Een voorbeeldvraag zou kunnen zijn; is het inkomen versus het eerder opgegeven bedrag X meer dan Y% toegenomen dan wel afgenomen? Zero Knowledge proof houdt in dat dan alleen een antwoord terugkomt in de vorm van ‘ja’ of ‘nee’.  

De quickscan kan zo uitwijzen of deze persoon nog recht heeft op een toeslag en een seintje geven als dit niet zo is. De Gatekeeper for Open Banking kan in de toekomst als een Persoonlijke Regelingen Assistent (PRA) gaan werken.  

Persoonlijke Regelingen Assistent 

Een PRA is een tool die burgers en ondernemers helpt bij het vinden van regelingen, subsidies of toeslagen waarvoor zij in aanmerking komen. De tool assisteert bij het indienen van aanvragen en legt in duidelijke taal uit waarom je wel of juist niet in aanmerking komt. Aan de PRA wordt gewerkt onder het BZK-programma Innovatie in Dienstverlening.  ICTU en de Dutch Blockchain Coalition werken samen met diverse organisaties aan de totstandkoming van deze Assistent. De Gatekeeper for Open Banking is één van de toepassingen die het programma verkent samen met Digicampus.  

Toepassing in de toekomst 

Noa begint met haar studie rechten. Via een overheidsapp, de PRA, deelt ze haar gegevens uit de basisregistratie. Daarnaast vult ze zelf enkele gegevens aan. De app wijst haar vervolgens op zaken die ze nog moet regelen. Van het inschrijven in de gemeente waar ze een kamer heeft gevonden tot de verschillende mogelijkheden op het gebied van studiebeurzen en subsidies. Als Noa een leuke bijbaan heeft gevonden wijst de app haar erop dat dit gevolgen heeft voor haar huursubsidie. In de app kan ze direct zelf regelen dat het bedrag wordt bijgesteld. Zo wordt ze later niet geconfronteerd met onverwachte kosten.   

Als Noa in haar derde studiejaar beland en haar bachelor bijna binnen heeft, besluit ze in het kader van haar bachelorscriptie om minder te gaan werken. Ze krijgt een seintje van haar PRA. Ze blijkt recht te hebben op meer huurtoeslag en ze kan dit ook direct zelf regelen. Dankzij de Gatekeeper komt ze erachter dat de verhoging van de huurtoeslag effect heeft op een gemeentelijke subsidie. Dankzij de Gatekeeper weet ze direct dat ze deze subsidie gedeeltelijk moet stopzetten. Geen onaangename financiële verrassingen achteraf dus. Dat studeert wel zo prettig.