Redactie Digicampus december 19, 2024Samenwerken kan voor velen klinken als iets vanzelfsprekends, maar is dat het wel?
Eerder dit jaar hebben jullie in de blog ‘Alle neuzen dezelfde kant op: wie en hoe?‘ kunnen lezen dat succesvolle samenwerkingen cruciaal zijn voor het oplossen van complexe problemen. In die blog hebben we jou het belang van de rol van een orchestrator laten zien; een onafhankelijke regisseur die diverse partijen samen brengt, de samenwerking faciliteert, formele en informele methoden om vertrouwen op te bouwen combineert en gezamenlijke doelen realiseert. In verschillende fasen van samenwerking past de orchestrator zijn aanpak aan om innovatie en synergie te bevorderen. Het is belangrijk om te begrijpen hoe de orchestrator de samenwerkende partijen bij elkaar brengt. Tegelijkertijd is er steeds meer aandacht voor de deelnemende partijen zélf binnen een publiek-private samenwerking. Uit zowel de praktijk als onderzoek komt naar voren dat het belangrijk is om te kijken naar wat voor organisaties deelnemen en te begrijpen hoe deze organisaties zo goed mogelijk gefaciliteerd kunnen worden. Deze eerste blog nam een sterke focus op de orchestrator, daarbij niet ingaande op de ervaringen en behoeftes van de deelnemers van samenwerkingen.
Samenwerken vanuit diversiteit
In deze blogreeks komt daarom een volgend relevant thema naar voren: samenwerken met een diversiteit van organisaties. Waar in het verleden vooral tussen bedrijven werd samengewerkt, is de laatste jaren te zien dat er steeds meer wordt samengewerkt met een diversiteit van organisaties. Niet alleen bedrijven, maar ook burgers, klanten, overheden en onderwijs verdienen een plek in publiek private samenwerkingen. Waarom is diversiteit zo belangrijk? Iedere deelnemende organisatie brengt een uniek puzzelstukje mee, met unieke kennis, expertise en middelen. Al deze puzzelstukjes samen zijn nodig om oplossingen te ontwikkelen voor de complexe problemen waar onze maatschappij mee te maken heeft. De problemen zijn dermate complex, dat het niet langer mogelijk is om ze individueel op te lossen. De uitdaging is dat bij het samenwerken met een diversiteit van organisaties, ieder van deze organisaties uniek is en deze vertegenwoordigen allen een type actor met specifieke doelen, wensen en behoeften.
Het is niet lastig om je voor te stellen dat in dergelijke samenwerkingen vaak spanningen tussen de verschillende type organisaties ontstaan. Ieder van deze organisaties spreekt een andere taal, heeft andere wensen en behoeftes, werkt met andere tijdlijnen, etc. COVID-19 heeft laten zien dat het uitdagender is dan ooit om samen te werken met een diversiteit van partijen, zeker als dat gebeurt in een digitale context in plaats van een fysieke context.
In deze blogreeks willen we een perspectief bieden op samenwerking in een digitale context. Wat zijn belangrijke uitdagingen? Welke uitdagingen zijn er specifiek op het gebied van partner diversiteit? Wat zijn de wensen en behoeftes van deze samenwerkende organisaties? Hoe kan je ze als orchestrator bij elkaar brengen en zorgen dat een samenwerking in staat is om daadwerkelijk gezamenlijke doelen te bereiken? Dat lees je in deze blogreeks.
Vandaag in deel 1 gaan we dieper in op de belangrijkste uitdagingen van samenwerken met diverse organisaties.
1. Unieke wensen en behoeftes
Ieder type organisatie heeft unieke wensen en behoeften. In publiek-private samenwerking is het de uitdaging om overeenstemming, ook vaak alignment genoemd, te creëren tussen deze verschillende behoeftes. Bedrijven zijn vaak gericht op het realiseren van winst en innovatie, met een focus op concurrentievoordeel en marktrelevantie. Overheden daarentegen streven naar maatschappelijke waarde creatie, zoals duurzaamheid, inclusiviteit en welzijn, en moeten bovendien rekening houden met publieke verantwoording en regelgeving. Onderwijs- en kennisinstellingen hebben weer een andere focus, zoals het waarborgen van academische onafhankelijkheid, het opleiden van toekomstige professionals en het uitvoeren van fundamenteel of toegepast onderzoek. Deze uiteenlopende wensen en behoeften kunnen botsen, bijvoorbeeld wanneer bedrijven een meer commerciële insteek kiezen die lastig te verenigen is met de publieke belangen van een overheid of de onderzoeksvrijheid van een universiteit. Het creëren van synergie vraagt daarom om een zorgvuldig proces waarin deze behoeften worden erkend en gehoord. Een innovatiemethodiek waarbij meerdere partijen samen over organisatiegrenzen heen willen innoveren is het Collaboratieve Innovatie Canvas.
2. Communicatie en culturele verschillen
Als een grote diversiteit aan organisaties gaat samenwerken bestaat de kans dat er uitdagingen in termen van communicatie ontstaan. Deels wordt dit veroorzaakt door de culturele verschillen tussen organisaties. Verschillende organisaties hebben hun eigen taalgebruik, zoals vakjargon of specifieke termen die niet altijd duidelijk zijn voor anderen. Zo kan een bedrijf efficiënt willen communiceren over key performance indicators, terwijl een overheid eerder werkt met beleidstaal en een onderwijsinstelling communiceert in vakinhoudelijke en pedagogische termen. Deze verschillen in taal kunnen leiden tot frustraties, vooral als verwachtingen over snelheid, openheid en besluitvorming niet expliciet worden uitgesproken. Informatie-asymmetrie – waarbij een partij minder deelt vanwege concurrentieoverwegingen of regelgeving – kan daarnaast wantrouwen creëren.
Culturele verschillen versterken deze communicatieproblemen. Bedrijven zijn vaak gericht op snelheid en resultaat, terwijl overheden meer waarde hechten aan stevig afgehechte processen en onderwijsinstellingen autonomie en lange termijn kennis centraal stellen. Ook hiërarchische structuren en normen verschillen per organisatie; wat in de ene cultuur effectief of professioneel is, kan in een andere als respectloos of inefficiënt worden ervaren. Deze dynamiek wordt bijvoorbeeld zichtbaar in hoe formeel communicatie verloopt, hoe beslissingen worden genomen, en hoe successen worden geëvalueerd.
Het overbruggen van deze uitdagingen vraagt om begrip en respect voor elkaars werkcultuur en communicatiestijl. Door verwachtingen expliciet te bespreken en taalgebruik eenvoudig en toegankelijk te maken kunnen veel misverstanden worden voorkomen.
3. Uiteenlopende tijdlijnen en doelen
Een belangrijke uitdaging in publiek-private samenwerkingen is het overbruggen van de verschillende tijdslijnen waarmee organisaties werken en het integreren van hun doelen. Onderwijsorganisaties werken bijvoorbeeld in schooljaren, overheden in bestuurstermijnen, en bedrijven opereren vaak met een directe focus op het moment. Deze verschillen in tijdsperspectieven kunnen voor spanningen zorgen en in sommige situaties zelfs een samenwerking belemmeren of laten stoppen. Bedrijven willen bijvoorbeeld graag vandaag een stagiair of afstudeerstudent inzetten om snel resultaten te boeken die bijdragen aan hun operationele of strategische doelen. Overheden daarentegen richten zich op maatschappelijke waarde creatie op de lange termijn, zoals duurzaamheid of inclusiviteit, en hebben meer tijd nodig voor besluitvorming en beleidsimplementatie. Onderwijsinstellingen, die vaak afhankelijk zijn van subsidies, werken met curricula, meerjarige onderzoekstrajecten en evaluaties die pas op langere termijn concrete impact laten zien.
Deze uiteenlopende tijdslijnen kunnen niet alleen leiden tot vertragingen of misverstanden over prioriteiten, maar ook tot een botsing van doelen. Een bedrijf dat snel geld wil verdienen, kan moeite hebben om aansluiting te vinden bij een overheidsinstantie die investeert in structurele verbeteringen die pas over jaren effect kunnen hebben. Het effectief integreren van deze doelen vraagt om een duidelijke afstemming tussen alle partijen, waarbij gezamenlijke mijlpalen worden vastgesteld die korte termijn acties koppelen aan lange termijn visies. Alleen door een balans te vinden tussen direct resultaat en duurzame impact kunnen publiek-private samenwerkingen succesvol zijn.
Organisatieperspectieven op samenwerking
In het vervolg van deze blogreeks zullen perspectieven van verschillende organisaties worden besproken. In iedere blog wordt een aantal organisaties gevraagd om hun perspectief op samenwerking met andere type organisaties te geven, waarbij we ingaan op het perspectief van onderwijs, overheid, het bedrijfsleven en de burger. De blogreeks zal worden afgesloten met een terugblik waarin we je zullen meenemen in concrete aanbevelingen voor organisaties die werken met een andere type organisaties. Veel leesplezier gewenst!
Deze blog is mede tot stand gekomen dankzij Jeroen Veen van Aranco Consultancy & Interim Management en Dr. Dieudonnee Cobben, Assistant Professor Open Innovation Ecosystems Open Universiteit, Business Consultant Aranco, docent Hogeschool Zuyd.
Verder lezen
Lees ook de blog die eerder dit jaar is verschenen: Alle neuzen dezelfde kant op: wie en hoe?
