Redactie Digicampus maart 22, 2024In een wereld waar problemen steeds complexer worden, is samenwerking essentieel. Dieudonnee Cobben onderzoekt de optimale condities voor succesvolle samenwerkingen, oftewel innovatie ecosystemen. Dieudonnee richt zich op de rol van de ‘orchestrator’ die als onafhankelijke regisseur optreedt. Ontdek in haar blog hoe deze orchestrator de sleutel vormt tot het bereiken van gezamenlijke doelen en het aanpakken van complexe uitdagingen.
Alle neuzen dezelfde kant op: wie en hoe?
Samenwerkingen: we kunnen er niet langer omheen dat organisaties niet langer in staat zijn om oplossingen voor complexe problemen individueel te creëren. Het is belangrijker dan ooit tevoren dat organisaties hun unieke kennis en expertise bundelen, om zo oplossingen te ontwikkelen die in staat zijn om bijvoorbeeld het energienet van de toekomst te ontwikkelen of de digitalisering van de zorg te stimuleren. Er wordt steeds vaker over organisatiegrenzen heen gewerkt, bijvoorbeeld in innovatie ecosystemen, om zo gezamenlijk gedeelde doelen te formuleren en te realiseren.
Om dit tot stand te brengen, is een grote diversiteit aan organisaties, zoals overheden, burgers, bedrijven en onderwijs- en kennisinstellingen, noodzakelijk om de juiste expertise en kennis aan tafel te brengen. Echter, ieder van deze organisaties heeft zijn eigen wensen, behoeften, middelen, meningen en is vaak een vertegenwoordiging van een grote groep individuen. Alleen als deze partijen in staat zijn om verder te kijken dan hun eigen belangen, zal het mogelijk zijn om een gezamenlijke synergie te vinden en daadwerkelijk krachten te bundelen om nieuwe innovatieve oplossingen te creëren. De vraag is dan wel; wie is verantwoordelijk voor het bij elkaar brengen van al deze organisaties en hoe krijg je hen met de neus dezelfde kant op?
Allereerst is het goed om kort in te gaan op wie vaak verantwoordelijk is om samenwerkingen te leiden. Vroeger werden samenwerkingen vooral geleid door bedrijven, die vaak uit waren op winst voor zichzelf creëren. De laatste jaren zien we een trend richting de zogenoemde orchestrator: een soort dirigent die een samenwerking aanstuurt en zijn of haar uiterste best doet om ieders belangen zo goed mogelijk te behartigen en een gezamenlijk doel te formuleren en realiseren. Deze orchestrator houdt zich bezig met het dagelijkse bestuur van samenwerkingen. Vaak is deze orchestrator een onafhankelijk persoon die niet direct betrokken is bij de samenwerking, en hierdoor zonder belangen te verstrengelen, het innovatie ecosysteem zo goed mogelijk kan faciliteren, aansturen en supporten om het gezamenlijke doel daadwerkelijk te realiseren.
In de praktijk en wetenschappelijke literatuur zijn veel verschillende organisaties genoemd die deze rol op zich kunnen nemen, zoals bedrijven, kennis- en onderwijsinstellingen, overheden, onafhankelijke adviesbureaus, alsmede ook ZZP-ers gespecialiseerd in ecosysteem management. De precieze keuze van de orchestrator kan afhangen van verschillende aspecten, zoals bijvoorbeeld de tijd; ons onderzoek laat zien dat in een opstartfase een orchestrator noodzakelijk is die mensen echt bij elkaar kan brengen, terwijl in de groeifase het belangrijk is dat er een orchestrator is die in staat is om knopen door te hakken en waar nodig hardere keuzes te maken.
Dan de vraag; hoe kan de orchestrator de neuzen dezelfde kant op krijgen? De orchestrator kan zowel formele als informele aansturingsmechanismen gebruiken om de samenwerking aan te sturen. Formele aansturingsmechanismen zijn gebaseerd op controle. Deze gaan ervan uit dat om een samenwerking goed aan te sturen, het belangrijk is bijvoorbeeld contracten op te stellen, vast te leggen wie hoeveel procent van de winst krijgt of vast te leggen wat wel en niet extern gedeeld mag worden. Informele aansturingsmechanismen zijn gebaseerd op vertrouwen. Deze gaan ervan uit dat om samenwerking goed aan te sturen, het belangrijk is om elkaar regelmatig te ontmoeten, uit te spreken hoe je gezamenlijk waarde gaat creëren, elkaars contactgegevens te delen en open communicatie te stimuleren. Het is belangrijk om deze mechanismen complementair aan elkaar te gebruiken. Voornamelijk in de opstartfase, is het belangrijk om de nadruk meer te leggen op informele aansturingsmechanismen zodat een initieel vertrouwen kan worden ontwikkeld en een gezamenlijk doel kan worden geformuleerd. Zodra de doelen duidelijk zijn, kan de opstap worden gemaakt naar de groeifase, waarin formele aansturingsmechanismen meer nadruk dienen te ontvangen, zodat duidelijk kan worden vastgelegd wie welke rol neemt, welke structuren en processen noodzakelijk zijn om de groei te faciliteren, etc. Dit betekent niet dat de nadere vorm van aansturingsmechanismen niet belangrijk zijn, maar dat de nadruk over tijd dus kan veranderen.
Ben jij benieuwd naar hoe de orchestrator kan bijdragen aan een succesvol innovatie ecosysteem? Hier zullen we de komende blog dieper op in gaan! Stay tuned!
Dr. Dieudonnee Cobben
Assistant Professor Open Innovation Ecosystems Open Universiteit, Business Consultant Aranco, docent Hogeschool Zuyd
