Is gaming een effectieve methode die je kunt inzetten voor innovatievraagstukken in een netwerksamenwerking? Met deze vraag ging het Gamelab van de TU Delft en Digicampus samen aan de slag. In een eerste verkenning delen we drie manieren voor hoe je gaming kunt inzetten om te innoveren over organisatiegrenzen heen. 

In een netwerksamenwerking heb je vaak te maken met complexe vraagstukken, waar verschillende stakeholders bij betrokken zijn. Denk dan aan vraagstukken zoals: hoe kunnen we de CO2-uitstoot terugbrengen? Of hoe kunnen we het aantal mensen in de schulden verminderen? Om deze vragen te beantwoorden werken overheid, het bedrijfsleven, de wetenschap en burgers met elkaar samen. Serious games kunnen helpen in deze samenwerking. 

Serious games 

In het Gamelab van de TU Delft worden ‘serious games’ ontwikkeld. Dat zijn spellen die vermaak niet als hoofddoel heeft, maar een ‘serieuzer’ doel zoals leren, onderzoek of een verandertraject. Het wordt vaak ingezet om een gedeelde taal te creëren, de bestaande situatie te bespreken, toekomstvisies te onderzoeken of randvoorwaarden te benoemen. Deze doelen kunnen bijdragen aan een goede samenwerking tussen stakeholders. We lichten drie type games uit die interessant zijn voor een netwerksamenwerking: complex system games, research games en de gamified workshop. Hieronder zetten we alle drie de games op een rij. 

1. Complexe vraagstukken begrijpen d.m.v. complex system games

Een complex system game is een spel dat wordt gespeeld om complexe vraagstukken te begrijpen. Door dit spel te spelen krijgen de deelnemers meer inzicht in de onderlinge verhoudingen en de verschillende belangen van de betrokken stakeholders. De deelnemers krijgen ieder de rol van een stakeholder toebedeeld en voeren vanuit deze rol een gemeenschappelijke opdracht uit. Tussendoor worden ze geconfronteerd met realistische gebeurtenissen die ad hoc kunnen gebeuren en worden ze uitgedaagd om samen te werken. 

Een complex system game kan worden gespeeld in de vorm van een bordspel, een digitaal spel of een rollenspel. Na afloop bespreken de spelers wat hen opviel en maken ze de vertaling naar de ‘echte’ wereld. Complex system games zijn geschikt om aan het begin van een samenwerking in te zetten om een gedeeld beeld te krijgen van het onderwerp. Deze game kan ook een mooi start van een gesprek tussen de bestuurders van de netwerksamenwerking zijn. 

Voordelen:

  • De directe ervaring zorgt ervoor dat de deelnemers de complexiteit van het vraagstuk begrijpen
  • Er ontstaat wederzijds begrip doordat de rollen en verantwoordelijkheden van de verschillende stakeholders inzichtelijk worden gemaakt
  • De mogelijkheden en kansen voor samenwerking worden duidelijk
  • Door het spel te spelen ontstaat een gedeelde taal. Hier kunnen de spelers na afloop op teruggrijpen.

In Real Cargo Challenges hebben spelers de opdracht om containers van de haven van Rotterdam naar Duitsland te brengen. Iedereen speelt een andere rol, zoals een expediteur, havenmeester of treinoperator. Halverwege krijgen de spelers te maken met een extra uitdaging: de Tweede Maasvlakte wordt geopend. Daardoor zijn er te veel terminals en kunnen de treinoperators de aanvoer niet meer aan. Samen zoeken de spelers naar oplossingen. 
2. Verkennen en toetsen van nieuwe oplossingen met researchgame

Een researchgame wordt ingezet om een concept, prototype of oplossing voor een product of vraagstuk bij de ‘echte’ doelgroep te testen. Je kunt het vergelijken met een vorm van prototyping waarbij het concept of prototype wordt vertaald naar een game. 

Bij een researchgame lossen de spelers gezamenlijk een probleem op. Dit doen ze vanuit hun echte rol. De spelers van de game zijn namelijk ook de doelgroep van het product of vraagstuk. De uitkomst van dit spel staat niet van tevoren vast. Bij het toetsen van de ideeën is er binnen het spel de ruimte om tot nieuwe ideeën te komen en het spel gaandeweg aan te passen. Dit kan leiden tot nieuwe oplossingen voor het vraagstuk waar je gezamenlijk aan werkt. Een researchgame kan zowel in de vorm van een bordspel of rollenspel worden gespeeld.

Voordelen: 

  • De deelnemers ervaren zelf tijdens het spel wat wel en niet werkt
  • De randvoorwaarden en spelelementen zorgen voor kaders
  • De deelnemers bedenken gerichte oplossingen
  • Een game is een veilige omgeving om in te experimenteren om het mis mag gaan.

Humanitaire hulpverleners die goederen brengen naar burgers in oorlogsgebieden raken vaak de weg kwijt, of hun truck wordt overvallen. In het spel Plaitra testen de deelnemers mogelijke technologische oplossingen voor dit probleem. Zoals een app die automatisch alternatieve routes berekenen, of drones die met trucks meevliegen. Plaitra wordt gespeeld door humanitaire hulpverleners, dus de oplossingen worden direct getoetst bij de doelgroep. Na elke ronde wordt geëvalueerd: welke oplossingen vallen af? Zijn er nieuwe ideeën genoemd die mee kunnen naar de volgende ronde?
3. Samenwerking stimuleren en oplossingen bedenken met gamified workshop

Een gamified workshop wordt ingezet als je samenwerking op een leuke manier wil stimuleren of creativiteit wil bevorderen. Is deze workshop zitten verschillende spelelementen. Zo kun je de deelnemers vragen om elkaar punten te geven voor hun ideeën, of uitdagen om een opdracht binnen een bepaalde tijd af te ronden. 

Voor een gamified workshop heb je niet veel nodig. Je kunt eventueel spelelementen zoals een dobbelsteen, kaarten, zandloper of legoblokken gebruiken. Of een scorebord om de puntentelling op bij te houden. In het voorbeeld van Lego Serious Play helpen de spelelementen om abstracte zaken tastbaar te maken.

Voordelen:

  • De spelelementen speekt de creativiteit en betrokkenheid van mensen aan
  • Het is een effectief leermiddel omdat spelelementen de spelers activeert en laat samenwerken.

Lego Serious Play is een spel waarbij legostenen worden ingezet om een probleem helder te krijgen of tot nieuwe oplossingen te komen. Zo kunnen deelnemers samen de huidige en toekomstige ‘bouwen’. Of het kan gebruikt worden om een stakeholderopstelling te doen. In dat geval plaatsen de betrokken stakeholders zichzelf (in de vorm van een legopoppetje) ten opzichte van het vraagstuk waar het netwerk aan werkt. Dit is aanleiding om een gesprek te voeren over de positie van de stakeholder in het netwerk en of dit gewenst is.

Aan de slag met gaming

Wil je gaming inzetten voor jouw innovatievraagstuk in een netwerksamenwerking? Kijk dan welke soort game bij jouw netwerksamenwerking past.

  • Complex system game: De stakeholders krijgen het gezamenlijke doel scherp. Ze hebben een overzicht over het speelveld en begrijpen de posities van de andere stakeholders.
  • Research game: Test nieuwe oplossingen en simuleer samenwerking tussen verschillende organisaties.
  • Gamified workshop: Stakeholders leren samenwerken en creëer een creatieve setting in de groep.

Tips

In alle gevallen is de interactie tussen de deelnemers erg belangrijk. Zorg daarom dat de stakeholders aanwezig zijn om het spel te spelen en besteed tijd aan het nagesprek. Check daarnaast voordat je aan de slag gaat of je voldoende tijd en geld te besteden hebt. De meeste games beginnen bij tienduizend euro en kunnen oplopen tot het tienvoudige. Heb je minder tijd of budget te besteden? Misschien volstaat optie 3, een gamified workshop.

Aan dit artikel hebben meegewerkt: Danja von Salisch, Simon Tiemersma en Olivier Hokke.