Hoe laat je inwoners, ambtenaren en ondernemers ervaren wat regie op je persoonlijke gegevens kan betekenen in contact tussen inwoners en de overheid? Door serious gaming in te zetten! 

Om je leven, werk of bedrijf te organiseren is het handig als je persoonlijke gegevens kunt gebruiken, terwijl je tegelijkertijd weet dat belangrijke waarden als veiligheid en privacy goed geregeld zijn. Om dit mogelijk te maken zijn heldere afspraken nodig over wanneer, hoe en voor wie gegevens beschikbaar zijn. Inwoners, overheden en dienstverleners kunnen dan met vertrouwen meedoen aan het uitwisselen van gegevens.  Digicampus brengt in 2019 private, publieke organisaties en kennisinstellingen samen om belemmeringen bij het slim hergebruik van gegevens te onderkennen en waar mogelijk via innovatie weg te nemen. Om de noodzaak van randvoorwaarden voor hergebruik van persoonlijke gegevens duidelijk te maken, werkten het programma Regie op Gegevens en Digicampus samen. 

Het programma Regie op Gegevens wil graag met simulatie haar partners meenemen in toekomstige scenario’s op gebied van regie op gegevens. Digicampus wil beproeven of serious gaming een geschikte innovatiemethode is voor samenwerking tussen die wetenschap, overheid, markt en inwoners. Daarom brachten we het programma Regie op Gegevens in contact met het TU Delft Gamelab en keken we nauw mee op de toepassing van serious gaming. Het programma en het gamelab hebben de game samen met publieke en private dienstverleners ontworpen.  

In drie verschillende settings speelden we de simulatiegame ‘Kastje naar de muur’. De deelnemers kropen in de huid van Nederlandse en buitenlandse studenten die in de fictieve stad Golddam willen studeren en in die van de instanties die hen daarbij helpen of juist niet. 

Waarom serious gaming inzetten in plaats van een volledig gestructureerd analyseproces?

Game-designer Simon Tiemersma: “Een goede game zorgt dat je op een natuurlijke manier alle belangrijke informatie tot je neemt. Juist in zeer complexe situaties zoals de regie op gegevens-situaties is dit cruciaal. Je laat mensen zelf uitvinden hoe het zit, in plaats van alles uit te leggen. Dat komt diep binnen en ontstijgt daarmee het puur cognitieve, voor velen ook wat saaie, niveau. Spelend leren is zeer effectief, als kind deden we dat ook al. Spelelementen verhogen het engagement, zorgen ervoor dat je het niet als een afstandelijk iets beschouwt maar echt voelt dat je middenin een situatie zit. Als het leuk is om te doen kun je jezelf er beter in verplaatsen en het bovendien beter herinneren dan een saaie simulatie.”

Veel mensen denken bij serious gaming aan simulaties en aan computergames. Het beginpunt van serious gaming ligt vaak juist niet bij een digitaal middel, maar bij bijvoorbeeld een bordspel, kaartspel, escape room of rollenspel. Zo is ook de game ‘Kastje naar de muur’ als rollenspel ontworpen, in dit geval om met 11-13 personen te spelen. De speeltijd is gelimiteerd: in twee fasen van elk 10 minuten is het spel gespeeld, voorbereiding en evaluatie nemen in totaal 25 minuten in beslag. De deelnemers waren in het algemeen erg enthousiast, een enkeling vooral kritisch: ‘dat is toch niet de realiteit’. Om vervolgens in de discussie erna juist tot de ontdekking te komen hoe de realiteit veranderd kan worden op basis van de inzichten die je in de game gezamenlijk verwerft. Dat is een effect van serious gaming: zodra iets een spel wordt, komt er energie vrij en gaan mensen aan de slag. Ze gaan mensen er helemaal in op en overstijgen daardoor de gebruikelijke zogenaamd rationele manier van kijken en denken.

Welke inzichten heeft de game opgeleverd?

Natalie Moreno Robles, adviseur bij ICTU voor het programma Regie op gegevens vertelt: “Vertrouwen wordt door iedereen genoemd als een belangrijk voorwaarde voor gegevensdeling. Niet alleen door inwoners en ondernemers, ook door de medewerkers van  dienstverlenende instanties , die zich in een aantal situaties afvragen ‘mag ik dit wel doen?’. Identificatie, authenticatie, verificatie en het veilig kunnen delen van gegevens is hierbij een must.” Andere opgedane inzichten zijn al even wezenlijk, vertelt Natalie:“Om voor inwoners en ondernemers regie op hun gegevens daadwerkelijk te kunnen vereenvoudigen, moeten grenzen doorbroken worden, die tussen publieke en private sector en ook internationaal. En niet alles kan zomaar digitaal worden opgelost, op een aantal punten blijft, vooral vanwege het benodigde vertrouwen, menselijk contact vooralsnog essentieel.”

Digicampus ziet in serious gaming een mogelijkheid om meer mogelijke toekomstscenario’s te toetsten. Onze conclusie: spelen kun je niet serieus genoeg nemen.