Binnen deze missie focussen we ons op de vraag: hoe kunnen we de autonomie en zelfredzaamheid van burgers online versterken. We verkennen het concept van Self-Sovereign Identity (SSI) en de toepassing daarvan op de dienstverlening van o.a. overheden. Ook werken we aan vraagstukken die bijdragen aan een toegankelijke overheid voor iedereen.  

De Nederlandse overheid heeft de ambitie om de kwaliteit en interactie tussen burgers en overheden te verbeteren. Proactieve diensten en de inzet van technologie – zoals virtuele assistenten – kunnen hier een bijdrage aan leveren. Binnen deze missie brengen we in kaart welke visies er zijn op de toekomst van overheidsdienstverlening en welke technologieën beloftevol zijn. 

Het belang van datadeling is de laatste jaren sterk toegenomen als gevolg van kansen die zijn ontstaan door digitalisering. Binnen deze missie focussen we ons op de vraag: hoe kan de overheid als een sterke datapartner functioneren in een digitale samenleving? De focus ligt op het delen van data en hoe je dit kunt organiseren in de techniek en in data-ecosystemen.   

Een proactieve overheid heeft actuele data als basis en werkt met eenvoudige processen op basis van behoeften uit de samenleving. Hierdoor kan het inwoners en ondernemers proactief op de hoogte stellen van diens rechten en plichten (waar mogelijk via hun voorkeurskanaal). Dit kan zowel gevraagd als ongevraagd. Een proactieve overheid bereidt zoveel mogelijk afname van diensten voor. De burger hoeft vervolgens een dienst alleen te accepteren voordat die geleverd wordt. Mocht er iets wijzigen in iemands leven, dan geeft de overheid een seintje of maakt de dienst weer passend.

Bij Digicampus geloven we dat een goede balans tussen proactieve dienstverlening enerzijds en de burger meer regie geven anderzijds, zal zorgen voor een mensgerichtere overheid. Met het programma proactieve dienstverlening onderzoekt Digicampus hoe een proactieve overheid eruit kan zien. Dit doen we in samenwerking met de markt, wetenschap en de maatschappij. Het programma is vormgegeven aan de hand van de innovatie pipeline. Uit de verkennende fase zijn de eerste drempels naar voren gekomen die het programma probeert weg te nemen.

Goede informatiehuishouding vraagt niet alleen om technische en digitale kennis, maar ook om goed omgaan met informatie, het maatschappelijk belang hiervan en een goede sturing en naleving. Digicampus coördineert drie multidisciplinaire onderzoeken Informatiehuishouding. Deze raken alle drie de missies van Digicampus: Burgers meer regie te geven op data, Interactie met de overheid makkelijker maken en De overheid een sterke datapartner maken. 

In samenwerking met I–Partnerschap coördineert Digicampus in samenwerking met verschillende stakeholders drie onderzoeken die aansluiten op de programma’s Open overheid en Open op Orde. Binnen deze onderzoeken ligt de nadruk op kernwaarden als transparantie, participatie door burgers en maatschappelijke actoren en meer regie op eigen data en identiteit. De onderzoeken vullen elkaar aan en vormen tezamen een veelzijdig beeld op de transformatie van de informatiehuishouding. 

Op talloze plekken wordt geëxperimenteerd met zogeheten digital twins: digitale kopieën van fysieke objecten, systemen of processen. Bij Digicampus onderzoeken we hoe digital twins kunnen worden ingezet om het openbaar bestuur te verbeteren en om de publieke dienstverlening van de toekomst vorm te geven. We brengen momenteel de bestaande toepassingen van digital twins binnen de publieke sector in kaart, waarbij we succesfactoren en barrières identificeren. Voorbeelden van mogelijke toepassingen zijn digital twins als hulpmiddel bij beleidsontwikkeling, burgerparticipatie of de samenwerking tussen overheid en markt. We kijken hiermee dus verder dan de traditionele focus op de fysieke leefomgeving.    

Bovendien zien we dat digital twins de potentie hebben om uit te groeien tot iets groters en anders. Zo kunnen digital twins mogelijk van betekenis zijn voor de metaverse. Deze opkomende virtuele wereld opent deuren naar nieuwe vormen van interactie, samenwerking en het ontstaan van nieuwe economieën. Om het programma concreet vorm te geven, starten we samen met de provincie Zuid-Holland een pilot waarin we erfgoed beleefbaar willen maken in de metaverse. Op deze manier verkennen we de reikwijdte en potentie van digital twins binnen een dynamische context. 

We leven in een tijd van grote maatschappelijke opgaven, waaronder klimaatverandering, woningtekorten, toenemende armoede en personeelstekorten in diverse sectoren, ook bij de overheid. Deze tijd vraagt om een overheid die zich opstelt als een bondgenoot van de samenleving, die betrouwbaar is en die samen met wetenschappers, bedrijven en burgers aan oplossingen werkt. Er is behoefte aan een overheid die haar oor te luisteren legt bij burgers, maatschappelijke organisaties, particulieren en private sectoren. Alleen in dialoog met de samenleving vergroot de overheid haar transparantie, slagvaardigheid en oplossend vermogen, en creëert zij draagvlak voor de gekozen oplossingen.  

We spreken van arbeidsbesparende oplossingen wanneer menselijke handelingen (deels) worden geautomatiseerd en tot een versimpeling van workflows en procedures kunnen leiden. De besparing van menselijke handelingen kan zowel aan de kant van de gebruiker of de dienstverlener. Er is nog veel onduidelijk rond de daadwerkelijke arbeidsbesparing middels digitale oplossingen. Als we de overheid willen transformeren van reactief naar responsief, is meer onderzoek nodig naar de kansen en risico’s die arbeidsbesparende oplossingen kunnen bieden. Met behulp van prototypes kunnen we sneller leren over de kansen en risico’s, en starten met de stapsgewijze toepassing van arbeidsbesparende oplossingen.