Door technologische ontwikkelingen zoals: AI, big data analyses, verhoogde opslag capaciteit of verbeterde transportnetwerken krijgen we meer data en mogelijkheden om data te gebruiken. Hoe gaan overheden hiermee om en wat is er nodig om een data deelsysteem in te richten die toekomstbestendig is?

Wendy van Donge is in samenwerking met de TU Delft een PhD onderzoek gestart met als onderwerp: de overheid als datagedreven organisatie. In deze blog neemt ze ons mee in de volgende stap van haar PhD onderzoek.

Wat motiveert je om onderzoek te doen naar de overheid als datagedreven organisatie?

Van Donge: “Ik heb altijd affiniteit met het onderwerp data gehad. Sinds ik voor de overheid werk is deze interesse alleen maar gegroeid. Wat je ziet is dat er steeds meer data beschikbaar komt. Dit biedt kansen maar er zijn ook nog een hoop vragen en onduidelijkheden als we het hebben over het gebruik en beschikbaar stellen van data.”

In mijn eerste artikel schreef ik over een data gedreven overheid. Wat je ziet is dat er op dit moment nog nauwelijks houvast is voor het inrichten van een datagedreven overheid, terwijl de noodzaak en verwachtingen rondom dit onderwerp stijgen.

• Wendy van Donge

Welke ontwikkelingen zie je op ons afkomen?

‘’Vooral in de private sector zien we de toepassingen van technologische ontwikkelingen. Denk aan bedrijven zoals Google, Amazon en Facebook. Deze bedrijven lenen hun bestaansrecht aan data maar ook aan het delen van data. Bij overheden gebeurt dit nog maar weinig of met weinig succes.”

Van Donge vervolgt: “Wat je ziet is een verschuiving van de data monopolie. Waar de overheid eerst werd gezien als een grote databron en voorzieningen bouwde om de burger waarde te brengen, zie je nu private initiatieven ontstaan die dezelfde diensten aanbieden. Voorbeelden hiervan zijn de OcktoAPP of de publiek-private samenwerking Schuldenlab.”

Dilemma’s

Van Donge, ‘’Voor overheidspartijen in publiek-private ecosystemen is het lastig om hiermee om te gaan. De overheid bevindt zich namelijk in een complex speelveld. Overheden hebben te maken met verschillende stakeholders waarbij elke organisatie vanuit een ander vertrekpunt gericht is op het creëren van (publieke) waarde. Deze waarden botsen nog wel eens. Daarnaast moet de overheid waakzaam zijn op wet -en regelgeving rondom het delen van data. En wanneer daarmee is gedeald, komt de technologische complexiteit er nog eens bovenop.”

En dat maakt dit onderwerp zo super interessant. Binnen dit onderzoek kijk ik naar de keuzemogelijkheden voor het inrichten van een datadeelsysteem. De volgende stap is dan om met tips en best practices te komen.

Welke keuzemogelijkheden zijn er? Valt er wel iets te kiezen?

Van Donge: “Er valt altijd iets te kiezen. Binnen mijn onderzoek ga ik ervan uit dat je in de ideale situatie een set aan keuzemogelijkheden hebt, waarmee je een datadeelsysteem kunt inrichten. Denk dan aan keuzemogelijkheden als: om technische componenten vrij in de markt te zetten, de keuze om data bij de overheid te verzamelen of het databeheer bij de bron te laten, om als overheid enkel het afsprakenstelsel te beheren of om juist als overheid een voorziening aan te bieden.

Door factoren buiten en binnen organisaties, kunnen deze keuzemogelijkheden worden beperkt. Dit kan ook doordat het maken van bepaalde keuzes, andere keuzes weer beperken. Al deze keuzes samen vormen de configuratie of blauwdruk van het informatie deelsysteem.”

Configuraties en blauwdrukken

Van Donge: “Om toekomstige projecten verder te kunnen helpen, zoom ik binnen mijn onderzoek in op deze configuraties of blauwdrukken. Door vele configuraties met elkaar te vergelijken, kan ik een lijst met verschillen en overeenkomsten opstellen. Bepaalde blauwdrukken of configuraties zullen dermate op elkaar lijken dat we ze kunnen clusteren tot archetypen. Van deze archetypen zal ik de sterke en zwakken punten in kaart brengen. Dit zal leiden tot een framework voor toekomstige projecten.”

Klinkt als een flinke uitdaging. Wat is de eerste stap?

“De eerste stap is om de keuzemogelijkheden voor het inrichten van datadeelsystemen in kaart te brengen. Om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen is kennis uit het veld nodig. Hierbij de vrijblijvende uitnodiging aan iedereen om zijn of haar kennis op dit onderwerp met mij te delen. Wil je een bijdrage leveren aan dit onderzoek, neem dan contact met mij op.”